Od 1 września 2022 roku obowiązują znowelizowane przepisy w sprawie oceny pracy nauczycieli. Zawarte w Karcie Nauczyciela kryteria zostały uszczegółowione w rozporządzeniu ministra edukacji i nauki.
W związku z pojawiającymi się próbami regulowania zasad oceny pracy nauczycieli na poziomie szkół, poprzez tworzenie regulaminów lub procedur i uzupełnianie kryteriów wskaźnikami, Zarząd Główny ZNP przygotował opinię prawną w tej sprawie.
Podstawa prawna oceny:
- ustawa z dnia 26.01.1982 r. Karta Nauczyciela (tj. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762 ze zm.) – dalej KN;
- rozporządzenie MEiN z dnia 25 sierpnia 2022 r. w sprawie oceny pracy nauczycieli (Dz.U. poz. 1822).
Żaden z powyższych aktów normatywnych nie deleguje na dyrektora szkoły (ani na inny podmiot) kompetencji do określania szczegółowego sposobu dokonywania oceny pracy nauczyciela.
W związku z tym brak jest podstawy prawnej do określania szczegółowego sposobu dokonywania oceny pracy nauczyciela w drodze wewnątrzszkolnych regulacji lub innych aktów nienormatywnych.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 23.10.2018 r., I OSK 2396/17 (LEX nr 2587635) stwierdził, że ocena pracy nauczyciela jest sporządzana wyłącznie w sytuacjach i procedurze określonej w art. 6a KN.
Zatem należy uznać, że procedura oceny pracy nauczyciela jest określona wyłącznie w treści art. 6a KN oraz rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 6a KN.
Nie ma więc uzasadnienia prawnego, ani podstawy prawnej, do regulowania choćby części postępowania w sprawie oceny pracy nauczyciela w drodze aktów wewnątrzszkolnych lub innych wytycznych (np. organu prowadzącego szkołę).
Takie działanie należy traktować jako sprzeczne z ustawą, oraz mające na celu obejście obowiązującego prawa, a więc jest to działanie z mocy prawa nieważne.
Dyrektor dokonując oceny pracy nauczyciela zobowiązany jest stosować wyłącznie dyspozycję art. 6a KN oraz rozporządzenia w sprawie oceny pracy nauczycieli.
W przedstawionych do zaopiniowania ZNP projektach wewnątrzszkolnych procedur oceniania nauczycieli pojawiają się powtórzone normy z art. 6a KN oraz rozporządzenia w sprawie oceny pracy nauczycieli.
Jest to istotna wada prawna takich rozwiązań.
Należy zauważyć, że zgodnie z treścią § 137 załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (tj. Dz.U. z 2016 r. poz. 283 ze zm.) w aktach wewnętrznych nie powtarza się przepisów ustaw oraz przepisów innych aktów normatywnych.
Akty wewnętrznie obowiązujące wydawane są na „na podstawie” i „w granicach” upoważnień zawartych w aktach wyższego rzędu, a upoważnienia te nie mogą przekazywać do ponownego uregulowania kwestii, które już uregulowano w powszechnie obowiązującym prawie (G.Wierczyński [w:] Komentarz do rozporządzenia w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” [w:] Redagowanie i ogłaszanie aktów normatywnych. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2016).
Podobnie jak powtórzenie zapisów ustawowych, również ich modyfikacja w akcie prawa miejscowego jest w orzecznictwie uznawana za istotne naruszenie prawa.
Wprawdzie ww. zasada dotyczy podmiotów władzy publicznej, ale dyrektor szkoły, jako podmiot uprawniony do wydawania decyzji administracyjnych, także posiada kompetencje władcze, choć oczywiście sama ocena pracy nauczyciela nie jest dokonywana w ramach postępowania administracyjnego i nie przybiera procesowej formy decyzji.
Powtórzenie norm powszechnie obowiązującego prawa w aktach wewnątrzszkolnych wywołuje skutek w postaci zaburzenia klarowności sposobu działania podmiotu stosującego prawo, a także otwiera pole do dokonywania zmian ustawowych w drodze aktów pozaprawnych przez podmioty nieuprawnione, co jest działaniem bezprawnym.
Warszawa, 03.10.2022 r.
Sporządził – Krzysztof Lisowski
Koordynator ds. prawnych
w Zespole Polityki Edukacyjnej ZG ZNP