W obecnym stanie prawnym nabycie prawa do emerytury wyklucza korzystanie z urlopu dla poratowania zdrowia nauczyciela [1]. Urlop zdrowotny przysługuje bowiem jedynie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc nabycia uprawnień emerytalnych. Przy czym ustawodawca nie wskazuje tu, o jaką emeryturę chodzi. Może być to zatem emerytura powszechna, ale i wcześniejsza emerytura dla nauczycieli (wyrok Sądu Najwyższego z 4 grudnia 2003 r. I PK 72/03).
Z urlopu dla poratowania zdrowia skorzystać może nauczyciel z prawem do świadczenia kompensacyjnego. Świadczenie to nie jest bowiem emeryturą.
W związku z wprowadzoną przez poprzedni rząd nowelizacją art. 88 KN, obowiązującą od 1 września 2024 roku nie jest jasne, czy nabycie prawa do emerytury nastąpi wyłącznie na podstawie warunku wieku, bowiem wprowadzono dodatkowy warunek – wysokość emerytury, która nie może być niższa od ustawowej minimalnej. Ponieważ dyrektor udziela urlopu, to musi zbadać czy przesłanki do udzielenia tego urlopu występują. Nie może jednak sprawdzić prognozowanej kwoty emerytury.
Rodzi się też pytanie, jak należy interpretować tę przesłankę. Czy będzie to warunek nabycia prawa do emerytury czy też warunek przejścia na emeryturę? W tym pierwszym przypadku konieczne byłoby każdorazowe wyliczanie wysokości potencjalnej emerytury, aby ustalić, czy nauczyciel może jeszcze korzystać z urlopu zdrowotnego. Tymczasem dyrektor takich możliwości nie ma. Z kolei w drugim przypadku przesłanka ta byłaby traktowany tak, jak wymóg rozwiązania stosunku pracy, a zatem byłaby ona warunkiem przejścia na emeryturę.
Tym samym nauczyciel, który spełniałby wszystkie wymogi nabycia prawa do wcześniejszej emerytury, traciłby prawo do urlopu zdrowotnego bez względu na wysokość tej emerytury. Innymi słowy, nauczyciel spełni wszystkie wymogi z art. 88a i art. 93c Karty Nauczyciela (poza wymogiem dotyczącym wysokości emerytury i rozwiązania stosunku pracy), wówczas nie będzie mógł już korzystać z urlopu zdrowotnego. Prawdopodobne jest, że właśnie takie stanowisko przyjmą dyrektorzy decydujący o przyznaniu urlopu.
Zwracam uwagę, że decyzję w przedmiocie urlopu dla poratowania zdrowia podejmuje dyrektor szkoły.
Niewykluczone jednak, że dojdzie do zmian prawnych, które wyeliminują opisane wątpliwości interpretacyjne – o takie rozwiązania wnosi ZNP.
[1] Opinia ZNP 26.03.2024